بابی فیشر شطرنج یاد میدهد. این کتاب را پاییز ۱۳۹۴ خریدم و به دلیل سابقه‌ای از کودکی با شطرنج داشتم، با علاقه‌ای شبیه رمان خواندمش.
- تا پیش از ۱۰ سالگی که می‌دانستم شطرنج ممنوع است، و چنین بازی ممنوعی لذتی داشت برای ما. شطرنج با مهره‌های آهنربایی داشتیم که صفحه‌اش را برعکس نگه می‌داشتیم، مهره‌هایش نمی‌افتاد.
- یکی از سرگرمی‌ها این بود که وقتی فامیل‌ها به خانه‌مان می‌آمدند، بازی شطرنج بزرگترها را می‌نشستیم و تماشا می‌کردیم.
- در زادگاهم کانال‌های تلویزیونی روسیه را با آنتن معمولی می‌توانستیم تماشا کنیم. چند استاد جوان شطرنج می‌شناختیم، آناتولی کارپوف، گری کاسپاروف، ویسواناتان آناند، نایجل شورت و بابی فیشر. البته چون بابی فیشر آمریکایی بود، این طرف انعکاس چندانی نداشت.
- بعدها شطرنج آزاد شد و یکی از مطالعات همیشگی این بود که منتظر بمانم ماهنامه دانشمند منتشر بشود تا بخش مربوط به شطرنج و مسأله‌هایش را بخوانم.
- دبیرستان که رفتیم نرم‌افزارهای بازی شطرنج هم آمدند. بردنِ کامپیوتر (ولو هر قدر هم ضعیف بود) یک کار خارق‌العاده بود. کما این که چند سال پیش هم وقتی با ویندوز سون شطرنج بازی کردم ۴ بار باختم و یک بار بردم، بلافاصله خداحافظی کردم!
- تا سال‌ها فکر نمی‌کردم که ایرانی‌ها در شطرنج مطرح بشوند. ممنوعیت ۱۰ ساله کار خودش را کرده بود ولی بعدها دیدم که نوجوانان و جوانان ایرانی هم استاد بزرگ بین‌المللی شدند.
مقدمه‌ام طولانی شد.
- اول مشخصات کتاب را بنویسم
- بعدش مختصری راجع به ترجمه‌ی کتاب
- سپس توصیفی از بابی فیشر
- و در نهایت معرفی چند اپلیکیشن شطرنج‌باز و منابع مطالعه برای آموزش کودکان
توصیه می‌کنم برای مقایسه ساختار کتاب اصلی با ترجمه، کتاب اصلی به زبان انگلیسی را دانلود کنید.
- لینک دانلود کتاب اصلی به زبان انگلیسی: Bobby Fischer Teaches Chess
- این کتاب در ۱۹۷۲ توسط انتشارات Bantam Books در نیویورک منتشر شد و در آخرین آمار اعلام شده گزارش گاردین به سال ۲۰۱۱ پرفروش‌ترین کتاب آموزش شطرنج در جهان است.
- در سال ۲۰۰۰ میلادی شرکت اینترپلی یک بازی شطرنج کامپیوتری در سیستم عامل داس، مبتنی بر همین کتاب تولید و منتشر کرد.
بابی فیشر شطرنج یاد میدهد – Bobby Fischer teaches Chess
- نویسنده: بابی فیشر
- مترجم: شاهین بلوری
- ویراستار: هما نجفی
- نشر شطرنج
- شابک: ISBN-987-600-94593-3-9
- چاپ: اول ۱۳۹۳
- تعداد صفحه: ۳۸۰
- قیمت چاپ اول: ۱۵۰۰۰ تومان
کتاب دیگری از همین مترجم با عنوان می‌توانیم شطرنج تصادفیشر بازی کنیم؟
محل تهیه کتاب
کتاب را از کتاب‌فروشی فرزین خریدم و گفتند که امکانِ ارسال برای شهرستان هم دارند. انتشارات فرزین، انتشارات تخصصی کتاب شطرنج است و کتاب‌فروشی آن در تهران خیابان انقلاب، ابتدای خیابان دانشگاه، پلاک ۱،۷۴
- تلفن: ۰۲۱۶۶۴۶۲۴۰۶
- نمابر: ۰۲۱۶۶۴۸۴۱۸۰
- ساعات کاری: روزهای غیر تعطیل از ۱۰ صبح تا ۷ شب
- آدرس و لینک کتاب‌فروشی روی نقشه گوگل: https://goo.gl/maps/ZW278YC48Ux
فهرست مطالب
- مقدمه مترجم
- گفتاری از بابی فیشر
- بابی فیشر اعجوبه
- مقدمه: چگونه شطرنج بازی کنیم
- فصل ۱: عناصر کیش مات
- فصل ۲: مات‌های عرض آخر
- فصل ۳: دفاع‌های عرض آخر و واریانت‌ها
- فصل ۴: جابجایی مدافعان
- فصل ۵: حمله به پوشش پیاده‌ای دشمن
- فصل ۶: بررسی نهایی
- پیوست ۱: فهرست اشخاص
- پیوست ۲: شطرنج تصادفی فیشر یا شطرنج ۹۶۰
گزیده‌ای از مقدمه مؤلف کتاب بابی فیشر شطرنج یاد میدهد
- کتاب من نوشته شده تا به شما کمک کند شطرنج‌باز بهتری باشید و حتی اگر نشانه‌گذاری شطرنج را نمی‌دانید و بازیکن معمولی هستید به شما کمک می‌کند. همچنین اگر در مسابقات شرکت کرده‌اید و تجاربی دارید و اگر در کل، نمی‌دانید چطوری بازی کنید، این کتاب باز به شما کمک می‌کند.
- کتاب، وضعیت عمومی مات و ترکیب‌ها را آموزش میدهد. چون هـدف بازی کـیـش‌مـات اسـت [و نه مساوی] من فکر می‌کنم این اساسی‌ترین چیز برای یادگیری است. کیش‌مات ضربه فنی شطرنج است.
- کتاب با مات‌های یک حرکتی شروع شده، سپس این طرح‌ها به مات‌های دو، سه و چهار حرکتی بسط داده می‌شود.
- معمولا کتاب‌های شطرنج شما را در حالت انفعالی قرار می‌دهند و از شما انتظار می‌رود مواد [آموزشی] را مطالعه کنید و بخاطر بسپارید. کتاب ِ من مواد آموزشی را چون یک معلم سرخانه ارائه می‌کند و لازم است شما فعالانه از طرح‌های جدید برای پاسخ به پرسش‌ها استفاده کنید.
- پس از پاسخ به هر پرسش به سادگی، بـه صـفـحـه بـعـد بـرویـد تـا پـاسـخ درسـت و تـوضـیـح مـن را بـیـابـیـد.
- کتاب دو کار برای شما خواهد کرد. نخست، به شما خواهد آموخت چگونه مسائل شطرنج را بهتر تحلیل کنید. دوم به شما طرح‌هایی می‌آموزد که حرکت درست را به سرعت و بعضی وقتها در چند ثانیه جستجو و پیدا کنید. در کتاب وضعیت‌های زیادی هست که روی‌شان تمرین کنید. شما شروع به تشخیص مات‌های ممکن می‌کنید و این که چگونه آن‌ها را پیش ببرید.
- هنگام مطالعه کتاب شما به صـفـحـه شـطـرنـج نـیـاز نـداریـد و تنها همین کتاب و چند دقیقه وقت فراغت کافی است.
کیفیت ترجمه‌ی کتاب بابی فیشر شطرنج یاد میدهد
ترجمه‌ای از شخص دیگر هم پیش از این برای همین کتاب در ایران منتشر شده است که دستکاری شده و نارسایی‌های عمده‌ای دارد. من در خصوص شخصیت‌ها یا فیلم و حتی موسیقی با استفاده از امکانات و اطلاعاتی که در اینترنت هست، همیشه اطلاعات تکمیلی یا حاشیه‌ای را پیدا می‌کنم. به همین دلیل کتاب اصلی را دانلود کردم.
- اولین نکته‌ای که برای من جالب بود، تطبیق یک به یک شماره صفحه‌های ترجمه‌ی شاهین بلوری با کتاب اصلی بود. یعنی صفحات آغازین ۶ فصل کتاب به ترتیب ۱۵، ۱۰۳، ۱۵۵، ۱۹۳، ۲۳۶ و ۲۹۲ است. شما فهرست کتاب اصلی را ببینید همین شماره‌بندی را خواهید دید. من ترجمه‌های بسیاری دیده‌ام که مترجم دخل و تصرف زیادی انجام میدهد. بماند که خودم هم در ترجمه‌های فنی و … هرگز متن را عینا ترجمه نکرده‌ام و آن را ایرانیزه می‌کنم. لیکن ترجمه‌ی شاهین بلوری به نظر می‌آید که روح سختگیرِ بابی فیشر را در لحظات ترجمه‌ی کتابش درک کرده و ناظر بر کارش دیده است.
- در آن یکی ترجمه (هر چه گشتم نام مترجم را نیافتم. پارسال کتاب را دیدم و مختصر مرور کردم) شما نمادگذاری‌های حرکت‌های شطرنج را می‌بینید که توضیح داده شده‌اند و ترجمه‌ی کتاب مرتب از آن استفاده کرده است. در حالی که بابی فیشر در این کتاب تصریح کرده است که هیچ نیازی به آن نیست و تماما با شکل توضیح داده است. حتی شکل گرافیکی مهره‌ها در این ترجمه به شکل کتاب اصلی حداکثر شباهت را دارد، در حالی که در ترجمه‌ی دیگر به وضوح شکل مهره‌ها جور دیگری بود.
- افرادی که هنر دوبله را میشناسند و علاقه دارند، می‌دانند که در دوبله یک اصطلاح فنی به نام لیپ‌سینک هست. یعنی گوینده باید همزمان با باز شدنِ دهان بازیگر، شروع به صحبت کند و دقیقا در زمانی که حرف زدن (حرکت لب‌ها) تمام می‌شود، توقف کند. برای این کار لازم است که مترجم هم واژه‌های را انتخاب کند که طول زمان یک جمله با زبان اصلی‌اش منطبق باشد. در این کتاب شما طول خطوط (تعداد کلمات) را در ترجمه و زبان اصلی مقایسه کنید. خواهید دید که منطبق است. یعنی می‌شود گفت که شاهین بلوری همزمان با ترجمه، کتاب را دوبله کرده است!
- همان طور که در گزیده‌ی مقدمه مؤلف در بالا اشاره کردم، شما می‌توانید برای پاسخ به پرسش و معمای مطرح شده، اول فکر کنید و در نهایت به صفحه بعد بروید و جواب درست را ببینید. برای این کار لازم است که صفحه‌بندی ترجمه عینا به همان صورت کتاب زبان اصلی باشد. در ترجمه‌ی دیگری که صورت گرفته به دلیل اضافه شدن صفحات و جابجایی صفحه‌بندی این امکان در جاهایی سلب شده است. یعنی وقتی شما دارید در صفحه سمت راست یک مسأله را مطالعه می‌کنید، صفحه بعدی در سمت چپ و جلوی چشم شما، جواب را دارد و این باعث می‌شود روندِ آموزش، مختل شود.
- پیوست ۱ کتاب به ۱۸ اسم مشهور و تراز ممتاز دنیای شطرنج اشاره می‌کند. سرنوشت تمام آن‌ها یکسان است. همه در برابر بابی فیشر باخته‌اند. پاول کرس (استونی)، بنت لارسن (دانمارک)، اسوتوزار گلیگوریچ (یوگسلاوی)، رنه لتیلر (شیلی)، پل بنکو، مارک سرجیس، آرتور بیسگوئر (آمریکا)، استوان بالک (مجارستان)، ریموند ونشتاین (آمریکا)، هربرت سیدمن (آمریکا)، ساموئل رشفسکی (لهستان)، هرمان پیلنیک (آلمان)، ادوین بهند (سوییس)، آرتور فورشتاین (آمریکا)، جیمز شروین (آمریکا)، سوزا مندس (برزیل)
حقایقی در باره بابی فیشر
- ضریب هوشی بابی فیشر ۱۸۷ بود، یعنی یک حافظه تصویری.
- اولین یادگیری را با یک شطرنج پلاستیکی ۱ دلاری در ۶ سالگی (سال ۱۹۴۹) آغاز کرد. همبازی‌اش خواهرش بود و مرجع یادگیری‌شان، دستورالعمل داخل جعبه شطرنج بود.
- بابی فیشر در ۱۶ سالگی ترک تحصیل کرد، چون معتقد بود که درس‌های مدرسه وقت‌تلف‌کن هستند. به جایش چند زبان خارجی یاد گرفت که بتواند کتاب‌های به زبان‌های دیگر را بخواند.
- در ۱۳ سالگی بابی فیشر با دونالد بایرن (قهرمان ۱۹۵۳ آمریکا و استاد بین‌المللی شطرنج) مسابقه‌ای داد، که به بازی قرن مشهور شد. فیشر در این بازی با غلبه بر حریف کارکشته‌اش، لقب جوانترین قهرمان شطرنج کل دوران (youngest Junior Champions of all time) را به دست آورد.
- از سپتامبر ۱۹۵۴ بیل لومباردی مربی خصوصی بابی فیشر شد. یکی از توصیه‌های مهم این مربی، نپذیرفتن پیشنهادِ مساوی از طرف حریف بود.
- در ۱۴ سالگی (سال ۱۹۵۸) اولین بار قهرمان آمریکا و همچنین جوانترین شطرنج‌باز در رده‌ی قهرمانی.
- در ۱۵ سالگی جوانترین استاد بزرگ بین‌المللی و برای مسابقات جهانی برگزیده شد.
- از ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۶ به مدت ۸ سال پیاپی قهرمان آمریکا شد.
- فیشر در ۲۰ سالگی (سال ۱۹۶۴) قهرمان آمریکا شد با امتیاز ۱۱ از ۱۱ و تنها شطرنج‌باز است که به این امتیاز دست یافته است.
- دو سال بعد اولین نگارش کتاب بابی فیشر شطرنج یاد میدهد را منتشر کرد که در آن ۲۷۵ مسأله شطرنج بود تا خوانندگان کتاب حل کنند. تا سال ۲۰۱۵ بیش از ۱ میلیون کپی از این کتاب به فروش رفته است، که این کتاب را موفق‌ترین کتاب آموزش شطرنج در کل دوران ساخت.
- وی اولین بازیکن رسمی شطرنج بود که در رنکینگ فیده رتبه ۱ را به دست آورد و ۵۴ ماه متوالی در رتبه ۱ باقی ماند.
- در همان سال بابی فیشر امتیاز ۲۷۸۵ را در سیستم ریتینگ اِلو به دست آورد، که بالاترین امتیاز تاریخ شطرنج تا کنون بوده است.
- پس از قهرمانی تاریخیِ بابی فیشر در سال ۱۹۷۲، وی به مدت ۲۰ سال در برابر دیدگان عمومی شطرنج بازی نکرد.
- پرونده بابی فیشر در اف‌بی‌آی ۹۰۰ صفحه است.
- بابی فیشر یک بار به خاطر پوشیدن لباس نامناسب از باشگاه شطرنج منهتن نیویورک اخراج شد. از آن پس لباس‌های دست‌دوز از کشورهای مختلف می‌خرید. پیراهن و کفشش هم دست‌دوز بود.
فیلم سینمایی قربانی پیاده – Pawn Sacrifice 2014
در سال ۲۰۱۴ ادوارد زوئیک تهیه‌کننده و کارگردان سرشناس هالیوود فیلم قربانی پیاده را ساخت و در آن زندگی بابی فیشر و مشخصا بازی و برد تاریخی بابی فیشر در برابر بوریس اسپاسکی را به نمایش کشید. توبی مگوایر (بازیگر نقش اسپایدرمن) با بازی خوب و چشمگیرش توانست کاراکتر بابی فیشر (به خصوص رفتارهای تند و جنجالی‌اش در مسابقه تاریخی) را نشان دهد. این فیلم به فارسی هم دوبله و در ایران منتشر شده است. (البته من یک روز پیش از انتشار این مطلب، در جستجوهایم به این فیلم برخوردم و آن را تهیه کردم و به دلیل محدودیت وقت، صرفا چند دقیقه‌ای به صورت خلاصه فیلم را دیده‌ام)
لینک تماشای فیلم از سایت یوتوب به مدت ۱:۴۵:۲۷
فیلم‌های مستند با موضوع بابی فیشر
بابی فیشر علیه دنیا – Bobby Fischer Against The World
این فیلم ۹۴ دقیقه‌ای در سال ۲۰۱۱ توسط لیز گاربس کارگردان آمریکایی ساخته شد و به وقایع جنگ سرد و بازی تاریخی فیشر و اسپاسکی در سال ۱۹۷۲ می‌پردازد. در این فیلم با شطرنج‌بازان مشهور از جمله آنتونی سایدی، لری ایوانز، سام اسلون، سوزان پولگار، گری کاسپاروف، آسا هافمن، فریوریک اولافسن، لوتار اشمیت مصاحبه شده است. لیز گاربس ساخت این فیلم را اندکی پس از مرگ فیشر در سال ۲۰۰۸ آغاز کرد.
لینک تماشای فیلم اولی از سایت داکیومنتری توب به مدت ۱:۳۲:۵۳
بابی فیشر، چیزی برای بردن – Bobby Fischer, Anything to Win
این فیلم مستند توسط بی‌بی‌سی در سال ۲۰۱۱ ساخته شده است. با اشاره به بازی مشهور بابی فیشر و بوریس اسپاسکی در سال ۱۹۷۲ و همچنین بیوگرافی فیشر. در این فیلم با استادان بین‌المللی چون لری ایوانز، رابرت بایرن، الکساندر کاکبرن، الکساندر روشال، نیکلای کروگیوس، فرانک برادی، ویکتور بابکین و تعدادی دیگر مصاحبه شده است.
لینک تماشای فیلم با زمان ۵۹:۲۵ از سایت یوتوب:
Bobby Fischer – Anything to Win – YouTube
پایان بازی، صعود و سقوط بابی فیشر، اعجوبه درخشان آمریکایی تا مرز جنون
در این فیلم مستند، دکتر فرانک برادی رئیس باشگاه شطرنج مارشال و نویسنده‌ی کتابی به همین نام Endgame: Bobby Fischer’s Remarkable Rise and Fall – from America’s Brightest Prodigy to the Edge of Madness راجع به بابی فیشر صحبت می‌کند. دکتر برادی بابی فیشر را از ۱۰ سالگی‌اش می‌شناسد. وی اطلاعات زیادی از آرشیو خانوادگی فیشر و همچنین پرونده‌های منتشر شده‌ی اف‌بی‌آی را گردآوری کرده است.
لینک تماشای فیلم با مدت ۵۹:۴۷ در سایت یوتوب:
Bobby Fischer’s Remarkable Rise and Fall – YouTube
چند اپلیکیشن و منبع برای بازی و یادگیری شطرنج
اپلیکیشن chess.com
- لینک آی.اُ.اس – لینک اندروید
- شرح: شماره ۱ و همه‌کاره‌ای که دنبالش هستید. علاوه بر بازی شطرنج شما به آیتم‌های زیر دسترسی خواهید داشت: مقالات آنلاین شطرنج، پیدا کردن و ارتباط با دوستان شطرنج‌باز (شبکه اجتماعی شطرنج)، ویدئوهای آموزشی، بیش از ۵۰ هزار معمای تاکتیکی شطرنج
ساعت شطرنج – Chess Clock
- لینک آی.اُ.اس – لینک اندروید
- موبایل که همیشه همراه‌تان هست. یک خوره‌ی شطرنج که در فرحزاد هم ممکن است دنبال حریف و بازی باشد، باید ساعت شطرنج هم با خودش داشته باشد. این اپلیکیشن کاملا رایگان است و با دو متد ساعت شطرنج را در جیب‌تان (و البته هنگام مسابقه روی میزتان) خواهید داشت.
شطرنج برای کودکان – Chess for Kids
- لینک آی.اُ.اس – لینک اندروید
- فقط پدر و مادرها هستند که با دیدن حرکات و سخنان و تصمیم‌های هوشمندانه فرزندشان، لذتی وصف‌ناشدنی می‌برند. یک فرزند شطرنج‌باز احتمال این که خبرهای خوشی همیشه برای پدر و مادرش داشته باشد، بیشتر است. و البته مطالب و محتویات ناب آموزشی شطرنج برای کودکان و والدین (جهت همراهی با فرزند) را حتما در سایت https://www.chesskid.com دنبال کنید.
تمرین و تحلیل آنلاین شطرنج – Next Chess Move
- لینک آی.اُ.اس
- سایت nextchessmove.com یک صفحه آنلاین شطرنج در اختیار شما قرار میدهد که می‌توانید مساله‌های شطرنج را با آن حل کنید.
- می‌توانید یکی از دو طرف سفید یا سیاه را انتخاب کنید، پس از این که مهره را حرکت دادید دکمه calculate next move را کلیک کنید تا موتور شطرنج‌باز در برابر شما بازی کند.
- مثلا اگر می‌خواهید سمت سفید بازی کنید باید گزینه Active Color – Black to move را انتخاب کنید. مهره خودتان را حرکت دهید، سپس با زدن دکمه calculate next move کامپیوتر با شما بازی خواهد کرد.
- با کلیک روی Reset مهره‌ها از اول چیده می‌شوند.
- گزینه Flip برای چرخاندن صفحه شطرنج است. مثلا اگر بخواهید مهره سیاه بازی کنید، صفحه را بچرخانید که راحت بتوانید تمرکز کنید.
- شما می‌توانید بازی‌های انجام شده را با فورمت پی‌جی‌ان، لود کنید. کافی است دکمه PGN را کلیک کنید تا پنجره باز شود.
نمادهای حرکتی پی‌جی‌ان را در این جعبه پیست کنید یا بنویسید و دکمه Load PGN را بزنید تا صفحه شطرنج به آرایش همان بازی در آید.
- با انتخاب گزینه Load from board وضعیت فعلی بازی به صورت پی‌جی‌ان نمایش داده می‌شود که می‌توانید در هر برنامه شطرنج‌باز استفاده کنید.
- فورمت یا نمادگذاری PGN=Portable Game Notation یک فرمت رایانه‌ای با نوشته ساده است که به کمک آن، بازی‌های شطرنج را ذخیره می‌کنند و بیشتر برنامه‌های رایانه‌ای شطرنج از آن پشتیبانی می‌کنند.
- این اپلیکیشن/سایت از فِن FEN=Forsyth–Edwards_Notation نیز برای ذخیره‌سازی و لود کردن بازی‌های انجام شده پشتیبانی می‌کند. فِن می‌تواند فقط در یک خط، و با استفاده کاراکترهای اسکی یک صفحه شطرنج را تعریف کند. در دنیای کامپیوتر فایل‌های فِن با پسوند .fen مشخص می‌شوند
بانک اطلاعاتی آنلاین شطرنج Chess 365
- سایت chess365.com یک بانک اطلاعاتی بزرگ و آنلاین در دسترس است.
- در بخش Chess Puzzles معماهای شطرنج را می‌توانید ببینید، حل کنید یا راهنمای حل را به صورت آنلاین تماشا کنید.
- در بخش Chess Games می‌توانید بازی‌های انجام شده در مسابقات را بر حسب نام بازیکن، رنگ مهره، شیوه گشایش شروع بازی و … جستجو و مشاهده کنید.
- در بخش Opening Explorer می‌توانید آمار پر تعدادی از بازی‌های شطرنج بر حسب اولین حرکت و گشایش بازی را جستجو و مشاهده نمایید.
پخش زنده مسابقات جهانی شطرنج به صورت آنلاین در Chess 24
بازی آنلاین شطرنج با کامپیوتر
سایت chess24.com علاوه بر منابع یادگیری و بازی آنلاین و … امکان جالب دیگری دارد. با انتخاب گزینه Watch وارد صفحه‌ای می‌شوید. بازی‌های انچام‌شده اخیر و بازی‌های در حال انجام را به صورت زنده تماشا می‌کنید.
منابع:
- https://www.quora.com/What-are-the-unknown-facts-about-Bobby-fischer
- http://www.boomsbeat.com/articles/108895/20160415/interesting-50-facts-bobby-fischer-american-chess-grandmaster.htm
- http://www.boomsbeat.com/articles/108895/20160415/interesting-50-facts-bobby-fischer-american-chess-grandmaster.htm
- http://www.legacy.com/news/celebrity-deaths/article/bobby-fischer-43-facts
- http://www8.irna.ir/fa/News/81768453
- http://www.apppicker.com/applists/23857/the-best-ipad-apps-for-chess
- https://www.chess.com/article/view/the-best-chess-apps
چه مطلب خوب و مفصلی ، ممنون .